სალომე ორგანიზაციაში „ხელმისაწვდომი გარემო ყველასთვის" ოფისის მენეჯერია. როგორც მისი მოვალეობა, ასევე პირადი ხედვაა: „ნუ ეძებ განსხვავებას“. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების ადვოკატირება და მათთვის საზოგადებრივ სიკეთეზე თანაბარი ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა - ეს ის პრობლემებია, რომლის გამოსწორებაშიც სალომეს თავისი წვლილი შეაქვს. მიუხედავად იმისა, რომ კანონის წინაშე თანასწორები ვართ, მე ტრანსპორტირების პრობლემა არ მექმნება, სალომეს ექმნება: “როცა ოფისი წერეთელზე საგამოფენო ტერიტორიასთან გვქონდა, სახლამდე (ნინოშვილის ქუჩამდე) მარტო, ტრანსპორტის გარეშე დავდიოდი, რადგან საზოგადოებრივი ტრანსპორტით გადაადგილების საშუალება არ არის. ვერ ჩახვალ მეტროში, ვერ ახვალ ავტობუსსა და სამარშრუტო ტაქსიში. გამოდის, რომ ტაქსით უნდა იარო, რაშიც მატერიალური შესაძლებლობა ყოველთვის არ გიწყობს ხელს“.
სალომეს 6 წლის ასაკში ინფექციურმა დაავადებამ ზურგის ტვინი დაუზიანა, რის გამოც დღეს ეტლით გადაადგილება უწევს.
სკოლის დამთავრება ვერ მოახერხა (ვერ მოახერხა სალომემ კი არა, სკოლამ, რომ მისთვის საჭირო პირობები შეექმნა) და გამოცდებს ექსტერნად აბარებს: “საკლასო ოთახებს ხშირად ცვლიდნენ. მეორე და მესამე სართულზე ვერ ავდიოდი. შენობაში არც პანდუსებია, არც ლიფტი, რაც იმას ნიშნავს, რომ გადაადგილებაში ვინმე ფიზიკურად უნდა დამხმარებოდა. ეს პროცესი კი, სხვა რომ არაფერი, ფსიქოლოგიურადაც ძალიან დამღლელია“.
სალომეს კარგად ესმის, რომ პრობლემა მასში არ არის. პრობლემა გარემოშია. როგორც არაადაპტირებულ გარემოში, ასევე საზოგადოებაში: „მე ვიცი, რით ვგავარ და რით განვსხვავდები ადამიანებისგან, კარგი იქნება, თუ ისინიც ისწავლიან ამას. ხალხისგან პოზიტიური დამოკიდებულება იგრძნობა, მაგრამ ეს ხშირად შებრალება-შეცოდებაში გადაიზრდება ხოლმე. როცა ხვდები, რომ ვიღაცას ეცოდები, თვითშეფასების უნარი გიდაბლდება და ითრგუნები“.
სალომეს თქმით, განსაკუთრებული საჭიროების მქონე პირებს, არც თუ იშვიათად, თავად მშობლები უქმნიან ბარიერს. მიაჩნია, რომ რაღაც დოზით, ყველას სჭირდება დამოუკიდებლობა: “არ არის საჭირო, ზრდასრული ადამიანის ჩვილივით მოვლა, რადგან ეს გაცილებით თრგუნავს ადამიანის არსებობას ამ სოციუმში. მშობლებს ავიწყდებათ, რომ ჩვენ დამოუკიდებელი ადამიანები ვართ და დამოუკიდებლად შეგვიძლია ვაკეთოთ საქმე. ეს კი, პირველ რიგში, მშობელმა უნდა გააცნობიეროს“.
სალომეს ამ მხრივ პრობლემა არასდროს შექმნია. მშობლები დამოუკიდებლობას პატარა ასაკიდან აჩვევდნენ. მაგრამ ყველა ასაკობრივ პერიოდს მაინც მოჰყვება ცვლილებები. “წარმოიდგინე, მუდმივად სახლში გიწევს ყოფნა, ცხოვრობ მაღალ სართულზე და შუქი ჩაქრა, გარეთ ვერ გადიხარ, გრძნობ, რომ ვიღაცაზე მაინც ხარ დამოკიდებული. მეორე სართულზე ვცხოვრობდი. თუ სახლში არავინ არ იყო, დაბლა ჩამოსვლა არ შემეძლო, ეს ტინეიჯერობის ასაკია და ამ დროს სახლში ყოფნა სულისშემხუთველია. გრძნობ, რამდენად ხარ დამოკიდებული სხვაზე. ასეთ სიტუაციაში კი კიბე, ეს ელემენტარული რამ, რომლითაც ყველა სარგებლობს, შენთვის გარდაიქმნება უდიდეს დაბრკოლებად“.
რაც შეეხება გარემოს, რომელიც ჯერ კიდევ დაბრკოლებას ქმნის, ფიქრობს, რომ არაადაპტირებულის ადაპტირება გაცილებით ძვირი დაჯდება და სახელმწიფოს, მერიას ურჩევს, რომ ეს პრობლემები მანამდე გაითვალისწინოს, სანამ ახალი შენობები და დაწესებულებები აშენდება. “როცა მერია ამის კეთებას დაიწყებს, საზოგადოებაშიც გაჩნდება სწორი აზრი, დაიწყებენ ფიქრს, რომ ჩვენ ვართ საზოგადოების სრულფასოვანი წევრები. გვაქვს სწავლის, დასაქმების, გართობის, დასვენების, გადაადგილების უფლება. დღეს კი უამრავ პრობლემას ვაწყდები - მეგობრებთან ერთან თუ მინდა გასვლა, გამუდმებით იმაზე ვფიქრობ, სად შეიძლება წავიდეთ, რადან არცერთ კაფეში, თუ ძვირადღირებულ სასტუმროებს არ ჩავთვლით, ამის საშუალება არაა... არადა, მარჯანიშვილისა და აღმაშენებლის გამზირი ახალი გაკეთებულია, მაგრამ ჩვენი პრობლემა გათვალისწინებული არ არის“.
3 დეკემბერს შშმ პირთა დაცვის დღეს პრემიერ მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა 2014-2016 წლები გაანსაკუთრებული საჭიროების მქონე პირთა წლად გამოაცხადა და ამ დღეს „შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების“ გაეროს კონვენციის რატიფიცირება მოხდა. ეს კი იმ პრობლემების აღმოფხვრის გარანტია, რომელსაც შშმ პირები ყოველდღიურად აწყდებიან.
სალომეს იმედი აქვს, რომ ეს სახელმწიფო გეგმა მალე განხორციელდება და გარემოს ადაპტაციასთან ერთად, გაიხსნება ფიზიკური, ფსიქო-სოციალური სარეაბილიტაციო ცენტრებიც და განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმობა ინკლუზიური განათლების ცენტრების დაფუძნებას.
როგორც სალომე მიქაძე ამბობს: „ყოველთვის მაქვს იმის შეგრძნება, რომ მეტის გაკეთება შემიძლია, მაგრამ საიდან უნდა დავიწყო, რა მექანიზმები უნდა გამოვიყენო, ვისკენ უნდა მივმართო... ეს არის ძალიან გრძელი ჯაჭვი მოქმედებებისგან შემდგარი და, ალბათ, იწყება ჩვენგან, ჯერ შშმ პირებმა უნდა გააცნობიერონ თავიანთი უფლებები, მოახდინონ გავლენა საზოგადოებაზე, პოლიტიკაზე და უნდა დაირღვეს სტერეოტიპული დამოკიდებულება.
სალომეს 6 წლის ასაკში ინფექციურმა დაავადებამ ზურგის ტვინი დაუზიანა, რის გამოც დღეს ეტლით გადაადგილება უწევს.
სკოლის დამთავრება ვერ მოახერხა (ვერ მოახერხა სალომემ კი არა, სკოლამ, რომ მისთვის საჭირო პირობები შეექმნა) და გამოცდებს ექსტერნად აბარებს: “საკლასო ოთახებს ხშირად ცვლიდნენ. მეორე და მესამე სართულზე ვერ ავდიოდი. შენობაში არც პანდუსებია, არც ლიფტი, რაც იმას ნიშნავს, რომ გადაადგილებაში ვინმე ფიზიკურად უნდა დამხმარებოდა. ეს პროცესი კი, სხვა რომ არაფერი, ფსიქოლოგიურადაც ძალიან დამღლელია“.
სალომეს კარგად ესმის, რომ პრობლემა მასში არ არის. პრობლემა გარემოშია. როგორც არაადაპტირებულ გარემოში, ასევე საზოგადოებაში: „მე ვიცი, რით ვგავარ და რით განვსხვავდები ადამიანებისგან, კარგი იქნება, თუ ისინიც ისწავლიან ამას. ხალხისგან პოზიტიური დამოკიდებულება იგრძნობა, მაგრამ ეს ხშირად შებრალება-შეცოდებაში გადაიზრდება ხოლმე. როცა ხვდები, რომ ვიღაცას ეცოდები, თვითშეფასების უნარი გიდაბლდება და ითრგუნები“.
სალომეს თქმით, განსაკუთრებული საჭიროების მქონე პირებს, არც თუ იშვიათად, თავად მშობლები უქმნიან ბარიერს. მიაჩნია, რომ რაღაც დოზით, ყველას სჭირდება დამოუკიდებლობა: “არ არის საჭირო, ზრდასრული ადამიანის ჩვილივით მოვლა, რადგან ეს გაცილებით თრგუნავს ადამიანის არსებობას ამ სოციუმში. მშობლებს ავიწყდებათ, რომ ჩვენ დამოუკიდებელი ადამიანები ვართ და დამოუკიდებლად შეგვიძლია ვაკეთოთ საქმე. ეს კი, პირველ რიგში, მშობელმა უნდა გააცნობიეროს“.
სალომეს ამ მხრივ პრობლემა არასდროს შექმნია. მშობლები დამოუკიდებლობას პატარა ასაკიდან აჩვევდნენ. მაგრამ ყველა ასაკობრივ პერიოდს მაინც მოჰყვება ცვლილებები. “წარმოიდგინე, მუდმივად სახლში გიწევს ყოფნა, ცხოვრობ მაღალ სართულზე და შუქი ჩაქრა, გარეთ ვერ გადიხარ, გრძნობ, რომ ვიღაცაზე მაინც ხარ დამოკიდებული. მეორე სართულზე ვცხოვრობდი. თუ სახლში არავინ არ იყო, დაბლა ჩამოსვლა არ შემეძლო, ეს ტინეიჯერობის ასაკია და ამ დროს სახლში ყოფნა სულისშემხუთველია. გრძნობ, რამდენად ხარ დამოკიდებული სხვაზე. ასეთ სიტუაციაში კი კიბე, ეს ელემენტარული რამ, რომლითაც ყველა სარგებლობს, შენთვის გარდაიქმნება უდიდეს დაბრკოლებად“.
რაც შეეხება გარემოს, რომელიც ჯერ კიდევ დაბრკოლებას ქმნის, ფიქრობს, რომ არაადაპტირებულის ადაპტირება გაცილებით ძვირი დაჯდება და სახელმწიფოს, მერიას ურჩევს, რომ ეს პრობლემები მანამდე გაითვალისწინოს, სანამ ახალი შენობები და დაწესებულებები აშენდება. “როცა მერია ამის კეთებას დაიწყებს, საზოგადოებაშიც გაჩნდება სწორი აზრი, დაიწყებენ ფიქრს, რომ ჩვენ ვართ საზოგადოების სრულფასოვანი წევრები. გვაქვს სწავლის, დასაქმების, გართობის, დასვენების, გადაადგილების უფლება. დღეს კი უამრავ პრობლემას ვაწყდები - მეგობრებთან ერთან თუ მინდა გასვლა, გამუდმებით იმაზე ვფიქრობ, სად შეიძლება წავიდეთ, რადან არცერთ კაფეში, თუ ძვირადღირებულ სასტუმროებს არ ჩავთვლით, ამის საშუალება არაა... არადა, მარჯანიშვილისა და აღმაშენებლის გამზირი ახალი გაკეთებულია, მაგრამ ჩვენი პრობლემა გათვალისწინებული არ არის“.
3 დეკემბერს შშმ პირთა დაცვის დღეს პრემიერ მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა 2014-2016 წლები გაანსაკუთრებული საჭიროების მქონე პირთა წლად გამოაცხადა და ამ დღეს „შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების“ გაეროს კონვენციის რატიფიცირება მოხდა. ეს კი იმ პრობლემების აღმოფხვრის გარანტია, რომელსაც შშმ პირები ყოველდღიურად აწყდებიან.
სალომეს იმედი აქვს, რომ ეს სახელმწიფო გეგმა მალე განხორციელდება და გარემოს ადაპტაციასთან ერთად, გაიხსნება ფიზიკური, ფსიქო-სოციალური სარეაბილიტაციო ცენტრებიც და განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმობა ინკლუზიური განათლების ცენტრების დაფუძნებას.
როგორც სალომე მიქაძე ამბობს: „ყოველთვის მაქვს იმის შეგრძნება, რომ მეტის გაკეთება შემიძლია, მაგრამ საიდან უნდა დავიწყო, რა მექანიზმები უნდა გამოვიყენო, ვისკენ უნდა მივმართო... ეს არის ძალიან გრძელი ჯაჭვი მოქმედებებისგან შემდგარი და, ალბათ, იწყება ჩვენგან, ჯერ შშმ პირებმა უნდა გააცნობიერონ თავიანთი უფლებები, მოახდინონ გავლენა საზოგადოებაზე, პოლიტიკაზე და უნდა დაირღვეს სტერეოტიპული დამოკიდებულება.
